A zase ty Cookies

Používáme na této webové stránce svoje i partnerská soubory cookies. Bez těchto malých textových informací naše stránky nemohou správně fungovat. Klíknutím na OK nám dáte svůj souhlas k jejich ukládání. Odmítnout některá je můžete v nastavení.

Nastavení

Nejste přihlášen(a). Chcete-li využívat všechny možnosti, přihlaste se.

Domů Články Ryby Rostliny Nádrže Foto soutěž ESHOP

Blog Napište článek Rubriky Lidé Názory Archiv Vyhledávání

· Domů » Články » Reportáže » Wroclaw - Dr. Ryszard Kamiński v království vodních a bahenních rostlin – I.

A A A A

Wroclaw - Dr. Ryszard Kamiński v království vodních a bahenních rostlin – I.

Autor článku: Roman Rak · 30.7.2011 · Sledovanost: 52542x · Vytisknuto: 3974x
Hodnocení: 6/6 (11x) · Odměněn: není

7/26 Wiem, że Twoje ulubione rośliny, czyli rośliny, którym poświęcasz maksymalną uwagę naukową, są rodzaje Anubias i Echinodorus. Dlaczego właśnie te rośliny Cię oczarowały? Ile znajduje się tutaj w zbiorach naturalnych przedstawicieli i kultywarów tych roślin?
Rośliny te zainteresowały mnie w początkach latach osiemdziesiątych. Był to okres, gdy osiągnęły one apogeum zainteresowania akwarystów. W moim przypadku istotnym był fakt, że lepiej rosną one w warunkach emersyjnych niż pod wodą. Dysponowaliśmy wówczas wolną powierzchnią w szklarniach.

Zainteresowanie roślinami z rodzaju Anubias skończyło się szybko wraz z opublikowaniem w 1987 r. w Aqua Planta (pochodzącej z 1979 r.) rewizji tego rodzaju dokonanej przez W. Crusio, zebraniu przez nas nieomal wszystkich gatunków i odmian (mamy 11 taksonów naturalnych na 12 opisanych i 2 wymieniane w literaturze akwarystycznej kultywary) oraz opracowaniu technologii ich mnożenia z nasion, a przy okazji uzyskaniu kilku krzyżówek. Kultywary te mamy w kolekcji ale dotychczas ich nie opisaliśmy.

W przypadku Echinodorus dodatkowym impulsem były kontrowersje dotyczące kilku nowych gatunków opisanych przez Rataja w rewizji rodzaju oraz później, dyskusje prowadzone po opisaniu przez niego Echinodorus africanus, oraz pojawianie się na rynku kultywarów wyhodowanych pod kątem ich uprawy w akwariach.

Jeśli chodzi o liczbę żabienic jaki mamy w naszej kolekcji to odpowiedź na to pytanie jest nieco skomplikowana.

W roku 1975 ukazała się rewizja rodzaju Echinodorus autorstwa Karela Rataja, w której autor opisał 47 gatunki, 21 odmian i 4 mieszańce żabienic. Jako pierwsze tak szerokie opracowanie, wydane zwartym drukiem rewizja szybko zdobyła sobie popularność. Jednakże część botaników doceniając ogrom pracy autora, miała mieszane odczucia. Wątpliwości budziło wyodrębnienie zbyt dużej liczby mało odróżniających się od siebie taksonów, oraz ustanowienie kilku nowych gatunków w oparciu o rośliny nieznanego pochodzenia tj. pochodzące z ogrodnictw wodnych których stanowiska naturalne nie są znane. Mimo to, w swojej następnej rewizji z roku 2004 autor, powtarzając stare błędy, ustanawia jeszcze większą liczbę gatunków (61 gatunków., 2 podgatunki, 2 odmiany). Nieomal 20 lat po pierwszej rewizji Rataja, w roku 1994 została opublikowana przez Haynesa i Holm-Nielsena nowa rewizja tego rodzaju, w której autorzy zredukowali o połowę liczbę taksonów wyodrębniając tylko 25 gatunki i 5 podgatunków żabienic.

Widzimy, że tych trzech badaczy cechują dwa różne podejścia. Rataj jest typowym spliterem (ang. splitter – taksonom podkreślający istnienie różnic i preferujący wobec tego rozdrabnianie taksonów na mniejsze taksony tej samej, rzadziej niższej rangi). Jego oponenci tj. Haynes i Holm-Nielsen to typowi lumperzy (ang. lumper – taksonom kładący nacisk na istnienie podobieństw, co skutkuje łączeniem taksonów w większe taksony tej samej lub wyższej rangi). Z powodu braku jakiegokolwiek obiektywnego kryterium często sprawy te pozostają nierozwiązane.

Wielu znawców tematu (akwarystów i hodowców) uważa, że zmiany taksonomiczne wprowadzone przez Haynesa i Holm-Nielsena są zbyt radykalne i nie uwzględniają zmienności roślin uprawianych w różnych warunkach. Do nich jak mi się wydaje należy np. pani Kasselman, znawczyni tej grupy roślin i autorka pięknej książki o żabienicach. Także w mojej opinii Rataj wyodrębnił zbyt wiele gatunków i odmian natomiast Haynes i Holm-Nielsen za bardzo uprościli ich systematykę. Daję temu wyraz w swoich pracach dotyczących systematyki tego rodzaju; szczególnie w pracach poświęconych żabienicom z podrodzaju Helanthium (The genus Echinodorus Rich. – Remarks on the taxonomy of species). Biuletyn Ogrodów Botanicznych, Muzeów i Zbiorów. 2001 r. No. 10: 65–79) oraz należących do ratajowskiej sekcji Intermedii i Uruguayensii (Nasze Akwarium 2003r. nr 41, 2004r. nr 41, 42, 43).

W tym samym czasie nad nową systematyką rodzaju pracował młody fiński botanik Samuli Lehtonen. Jako podstawę swoich rozważań przyjął systematykę wg. Haynesa i Holm-Nielsena zawierającą mniejszą liczbę taksonów co niewątpliwie jest metodycznym błędem tej pracy. Moim zdaniem powinien analizować wzajemne podobieństwo większej liczby taksonów, a więc oprzeć się o pierwszą pracę Rataja. Jego praca z roku 2004 bazująca na analizie komputerowej 95 cech roślin doprowadziła do pojedynczego najbardziej-oszczędnego drzewa określającego polifiletyczny charakter dotychczasowego rodzaju Echinodorus.

Polifiletyczny tj. oznaczający, iż w jego obrębie są gatunki pochodzące od więcej niż jednego przodka, a więc pochodzące z różnych linii rozwojowych. Jest to kladystyczne podejście systematyczne tj. oparte na związkach dziedzicznych. Inaczej ujmując jest to klasyfikacja oparta na rozgałęzieniach drzewa genealogicznego; Dotychczasowe prace były typowymi pracami fenetycznymi (biol. metody klasyfikacji organizmów oparte na ogólnych, względnych stopniach podobieństwa między nimi, nie biorącej pod uwagę ich przeszłości ewolucyjne)j.

Podsumowując można stwierdzić, że praca Lehtonena ukazała:

– dużą odrębność gatunków umiejscawianych w podrodzaju Helanthium co sugeruje brak wspólnego przodka z pozostałymi gatunkami rodzaju Echinodorus,
– jako wspólną grupę (wspólne pochodzenie) Echinodorus nymphaeifolius i pozostałych gatunków z podrodzaju Echinodorus,
– brak celowości (uzasadnienia) zastosowanych przez Rataja podziałów na sekcje,
– zbyt mocne scalenie, przez Haynesa i Holm-Nielsena, i odrębność kilku gatunków żabienic w podrodzaju Echinodorus.

W oparciu o pracę tą i dalsze badania, w roku 2008 Lehtonen wyłączył podrodzaj Helanthium z rodz. Echinodorus, przywracając go do rangi rodzaju zawierającego wg. podziału Haynesa i H.-Nielsena 3 gatunki oraz przywracił dawniej ustanowiony, a do tej pory nie funkcjonujący, rodzaj Albidella Pichon 1946 z pojedynczym gatunkiem Albidella nymphaeifolia (syn. Echinodorus nymphaeifolius).

Po tym nieco obszernym wywodzie (wstępie) mogę stwierdzić, że w kolekcji naszej – wg. rewizji Haynesa i Holm-Nielsena, uwzględniając własne propozycje systematyki żabienic oraz nie wprowadzając jeszcze zmian proponowanych przez Lehtonena – mamy 32 gatunki i odmiany naturalne żabienic. Oznaczając je powtórnie, w ich opisach zostawiono jednak jako typy (tylko dla naszej wiadomości) poprzednie nazwy, które nadawane były wg rewizji Fassetta (z 1955 r.) i Rataja ( z 1975 r.). W takim ujęciu kolekcja nasza liczy 46 taksonów.

Wadą naszej kolekcji jest nieomal całkowity brak roślin pochodzących z naturalnych stanowisk; zaletą, iż wiele roślin pochodzi z dawnej kolekcji Rataja.

Przyjmując, że żabienice będą jeszcze poddawane badaniom systematycznym i genetycznym w 2003 r. wrocławski ogród botaniczny wyszedł z poniższą ofertą:
"Aby poznać bardziej zmienność roślin w obrębie tego rodzaju oraz móc porównać nowo opisywane taksony z dotychczas znanymi (a podobnymi) Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego stawia do dyspozycji szklarnię roślin wodnych i fachową opiekę (kadrę) nad uprawianymi roślinami. Posiadaczy nowo opisanych taksonów, oraz innych (szczególnie gatunków pochodzących ze stanowisk naturalnych) o udokumentowanym pochodzeniu prosimy o przekazanie ich do wspólnej kolekcji (w postaci wegetatywnie rozmnożonych roślin potomnych). Z uprawianych roślin m.in. stworzony zostanie zielnik obejmujący rośliny w różnym stadium rozwoju i uprawianych w zróżnicowanych warunkach. Kolekcja roślin żywych, zgromadzone materiały zielnikowe i nasz pokój gościnny dostępne będą ekspertom chcącym zgłębiać tajniki tej grupy roślin." (Kamiński R., 2003. Die Gattung Echinodorus – meine taxonomischen Zweifel. Aqua Planta 3:135–141). Niestety tylko panowie Curt Quester i Roland Strossner z Niemiec pozytywnie odpowiedzieli na nasz apel.

Oprócz tego w kolekcji mamy 64 odmiany ogrodnicze (kultywary) tych interesujących roślin. Cztery lata temy zaprzestaliśmu powiększania tego zbioru, jednakże w bieżącym roku będziemy kontynuowali jego powiększanie.

Článek pokračuje na další straně »

1 2 3/6 4 5 6

[GALERIE]