24/26 Jak skutecznie zapobiegać zagniwaniu liści u kryptokoryn? Co jest tego przyczyną?
Przyczyny tzw. choroby kryptokoryn objawiającej się mniejszym lub większym, punktowym zagniwaniem liści w zasadzie do dziś są nieznane. Sądzę, że może to być bakteryjne zakażenie i związany z tym rozkład tkanek liściowych w miejscu ich mechanicznego uszkodzenie lub w komórkach hydatod (będących elementem systemu transportu wody o roślin podwodnych). W literaturze akwarystycznej panuje ogólny pogląd, iż do choroby przyczyniają się nieodpowiednie warunki w jakich rośliny są uprawiane lub szybkie ich zmiany co0 może zaburzać rytm procesów biochemicznych zachodzących w komórkach roślin a tym samym osłabiający ich odporność. W skrajnych przypadkach dochodzi do całkowitego i bardzo szybkiego – niekiedy w ciągu 24 godzin – zniszczenia liści (szczególnie dotyczy to C. pontederifolia i zwartek sercolistnych) przy wymianie wody lub dodaniu nawozów. Niektórzy donoszą, że czasem zdarza się to także przy zmianie reżimu oświetlenia akwarium (?). Tu muszę powiedzieć, iż kilkakrotnie oglądając fotografie zwartek wykonane na stanowiskach naturalnych, zauważyłem na liściach objawy choroby kryptokoryn (liczne drobne ciemne kropki lub mniejsze i większe ubytki w blaszkach liściowych). Z tego wynikałoby, iż jest to proces zdarzający się także w przyrodzie, którego nie da się wyeliminować, a którego przyczyny mogą być analogiczne do wyżej opisanych. Ograniczyć można poprzez zapewnienie roślinom stabilnych warunków. Dla większości zwartek u których obserwuje się chorobę kryptokoryn akwarium powinno być ustabilizowane (co osiąga się z jego wiekiem), z wodą w miarę dobrze natlenioną lecz dnem z wtrętami osadów organicznych, w którym za często nie trzeba wymieniać większych ilości wody. Jeśli wymieniamy wodę używajmy wody odstanej (bez względy na to czy pochodzi ona z wodociągów, czy jest to deszczówka, czy uzdatnialiśmy ją używając filtrów RO). Podobne objawy do choroby kryptokoryn, jak podpowiadają mi moi koledzy, można zaobserwować także u innych roślin (Alternanthera, Echinodorus a nawet Anubias); jednakże zdarza się to bardzo rzadko i w małym natężeniu.

Jak se účinně bránit hnilobě listů u kryptokoryn? Co je její příčinou?
Příčiny takzvané kryptokorynové nemoci projevující se menším nebo větším bodovým zahníváním listů jsou v podstatě dodnes neznámé. Myslím si, že by to mohlo být bakteriální nákazou a s tím spojeným rozpadem listových tkání v místě jejich mechanického poškození nebo v buňkách hydatod (ty jsou částí systému přepravy vody u vodních rostlin). V akvaristické literatuře existuje obecný názor, že chorobě pomáhají neodpovídající podmínky, v jakých jsou rostliny pěstované nebo rychlé změny parametrů vody, což může narušovat rytmus biochemických procesů v buňkách rostlin a tím oslabovat jejich odolnost. Ve výjimečných případech dochází k celkovému poškození a velmi rychle (někdy i v průběhu 24 hodin) k poškození listů rostlin (týká se to zejména C. pontederifolia a části srdčitých) při výměně vody nebo přidání hnojiva. Někteří lidé uvádějí, že se to stává i při změně režimu osvětlení. Tady musím říct, že když jsem si několikrát prohlížel fotografie kryptokoryn z přírodních stanovišť, všiml jsem si na listech projevy kryptokorynové nemoci (četné malé tmavé skvrnky nebo menší či větší úbytky v listových čepelích). Z toho vyplývá, že jde o proces, který se vyskytuje i v přírodě, který se nedá odstranit a jehož příčiny mohou být podobné výše uvedeným. Nemoc je možné omezit prostřednictvím zajištění rostlinám stabilního prostředí. Pro většinu krypotokoryn u kterých se objevuje kryptokorynová nemoc, by mělo být akvárium stabilizované (čehož se dosahuje věkem) s dobře okysličenou vodou a dnem s organickými zbytky, ve kterém se nemusí často měnit voda. Při výměně vody používejme odstátou vodu (bez ohledu na to, jestli je voda vodovodní, dešťová nebo z reverzní osmózy). Projevy podobné kryptokorynové nemoci, jak mi napovídají kolegové, je možné vidět také u jiných rostlin (Althernatera, Echinodorus a také u Anubias), ale stává se to velmi zřídka a s malou intenzitou.

25/26 Jakie powinno być podłoże pod względem składników odżywczych do emersyjnej uprawy żabienic i kryptokoryn? Czy rośliny następnie trzeba w jakiś sposób nawozić?
Jeśli w akwariach jako podłoża używamy jałowego piasku i żwirków o różnej granulacji a dysponujemy miękką, opadową wodą (taką ma większość ujęć w terenach górskich i podgórskich) to uprawiane rośliny powinniśmy zasilać akwarystycznymi nawozami (w dawkach zgodnych z zaleceniami producentów nawozów). Gdy stosujemy bardziej bogate podłoże w skład którego wchodzi m.in. bogata w składniki mineralne gliniasta gleba lub glina pobrana z warstwy przypowierzchniowej) a woda jest także bardzie zasobna w substancje pokarmowe (olbrzymia większość powierzchniowych wód nizinnych), wówczas nie ma takiej potrzeby. Jednakże i tutaj, szczególnie w dobrze napowietrzanych akwariach, zaleca się stosowanie nawozów zawierających dwuwartościowe żelazo.

Przy tradycyjnej (nie hydroponicznej) uprawie emersyjnej podłoże powinno być żyzne. Polecam stosowanie parowanych mieszanek mineralno-organicznych (piasek, glina i raczej ziemia humusowa a nie torf) poddanych procesowi parowania. Parowanie pozwoli nam uzyskać podłoże wolne od dżdżownic, innych insektów i patogenów glebowych. Podłoże musi być pulchne, niezbijające się (śmiało stosować perlit lub vermiculit), dobrze nawilgocone poprzez podsiąk wody. Woda powinna być jak najmniej zasobna w pierwiastki podnoszące jej zasolenie (wapń, sód i potas). Należy unikać uprawy roślin w podłożu zalanym.

Jaký by měl být substrát z pohledu živin pro emerzní pěstování echinodorů a kryptokoryn? Je pak potřeba rostliny nějak dále hnojit?
Jestliže v akváriu používáme na dno písek a štěrky s různou velikostí a máme k dispozici měkkou dešťovou vodu (takovou má většina míst v horách a podhůřích) tak pěstované rostliny musíme podporovat akvaristickými hnojivy (s dávkováním podle doporučení výrobců). Když používáme bohatší dno, které obsahuje mimo jiné bohatou na minerály jílovitou zeminu, nebo zemina a voda je také bohatší na živiny (obrovská většina povrchových nížinných vod), pak žádná další hnojiva nejsou potřeba. Avšak i zde, zejména v dobře prokysličovaných akváriích, doporučuje se používání hnojiv obsahujících dvojmocné železo.

V tradičním (ne hydroponickém) emersním pěstováním by dno mělo být úrodné. Doporučuji používání propařených minerálně organických směsí (písek, jíl a zemina, ale ne rašelina). Propaření nám umožní získat substrát bez žížal, dalšího hmyzu a půdních patogenů (plísní). Dno musí být kypré, neslehávající se (můžete použít i perlit nebo vermikulit), dobře navhlčené průsakem. Voda by neměla obsahovat prvky zvyšující její zasolení (vápník, sodík a draslík). Měli bychom se vyhýbat emerznímu pěstování rostlin ve dně, které je trvale zaplaveno vodou. Dno by mělo být v tomto případě jen vlhké.

26/26 Jaka jest nazwa żabienicy wyhodowanej przez Ciebie? Jak wyhodować nowy kultywar? Co w tym celu trzeba zrobić i jak długo to trwa?
Nowe kultywary otrzymuje się poprzez krzyżowanie roślin. Wybieramy dwa gatunki roślin (można użyć też kultywarów – jednakże nieprzewidywalność oczekiwanych rezultatów jest bardzo duża), których cechy odpowiadają nam i chcielibyśmy stworzyć odmianę o cechach pośrednich. Staramy się zapylić je krzyżowo i wysiewamy uzyskane nasiona. W następnym roku robimy selekcję – grupujemy rośliny do siebie podobne. Obserwujemy ich wzrost i wybieramy egzemplarze rosnące najszybciej i najbardziej efektowne o cechach, które najbardziej nam odpowiadają. Staramy się je rozmnożyć wegetatywnie w celu uzyskania większej liczby potomnych roślin (o identycznym genomie), które możemy przetestować w akwariach. Okazy (kultywary) najbardziej nam odpowiadające rozmnażamy dalej wegetatywnie. Nowe odmiany, po zbadaniu, że nic podobnego dotąd nie wyhodowano, należy opisać i zarejestrować – wówczas będą poddane ochronie prawnej. Cały cykl trwa kilka lat; minimalny okres wynosi 2 lata.

Prowadząc badania nad roślinami z ratajowskiej sekcji Uruguayensii dla zabawy zapylałem rośliny także pyłkiem żabienic sercolistnych. Kilka z nich dało nasiona. Z nich wyhodowałem i wyselekcjonowałem odmianę, którą nazwałem łacińskim imieniem córki – "Joannae". Krótko opisano ją w 1996 r. w Tropical Fisch Hobbyist. Rodzice tego kultywaru to: ♀E. uruguayensis f. brunnescens (dawniej jako E. horemanii – red) × ♂E. aschersonianus.


Jak se jmenuje Tebou vytvořený kultivar Echinodoru? Jak se vytvoří nový kultivar? Co je k tomu zapotřebí a jak dlouho to trvá?
Nové odrůdy získáváme křížením rostlin. Vybíráme dva druhy rostlin (můžeme použít i kultivary – ale neočekávatelnost výsledků je velmi velká), jejichž vlastnosti chceme, a chtěli bychom vytvořit odrůdu o vlastnostech prostředních. Snažíme se je opylit do kříže (navzájem) a pak vyséváme získaná semena. Další rok pak provádíme selekci, seskupujeme podobné rostliny. Sledujeme jejich růst a vybíráme kusy rostoucí nejrychleji s nejokázalejšími vlastnostmi, které nám nejvíce vyhovují. Snažíme se je pak množit vegetativně s cílem získat větší počet potomstva rostlin (rostlin se stejným genomem), které pak můžeme vyzkoušet v akváriích. Exempláře (kultivary), které se nám nejvíce líbí dále rozmnožujeme vegetativně. Nové odrůdy, po zjištění, že nic podobného dosud nebylo vypěstováno, bychom měli popsat a zaregistrovat – pak budou mít právní ochranu. Celý cyklus trvá několik let, minimálně 2 roky.

Když jsem prováděl výzkum rostlin z ratajovské sekce Uruguayensii, pro potěšení jsem opyloval rostliny také pylem šípatkovců srdčitých. Několik z nich pak mělo semínka. Z nich jsem vypěstoval odrůdu, kterou jsem pojmenoval latinským jménem své dcery – "Joannae". Byla popsána v r.1996 v Tropical Fish Hobbyist. Rodiči tohoto kultivaru jsou: ♀ E. uruguayensis f. brunnescens (dříve známa jako E. horemanii – red) × ♂ E. aschersonianus.

Richarde, děkuji za velmi plodný a zajímavý rozhovor; já i naši čtenáři se těšíme na naše společné setkání v září Botanické zahradě Přírodovědecké fakulty UK v Praze v ulici Na Slupi (mapa: http://g.co/maps/ujye ).